Problem chorób zawodowych związanych z głosem, to problem ogólnoświatowy. Przykładowo w USA, populacja nauczycieli to ponad 3 miliony osób, przy czym około 58% spośród nich uskarża się w czasie swojej aktywności zawodowej na dolegliwości ze strony narządu głosu. Nauczyciele wiążą je z wykonywaną pracą i aż 39% z nich musi z tego powodu przerwać pracę w zawodzie.
Nauczyciele to grupa zawodowa, najbardziej narażona na wysiłek głosowy i od kilku lat ten zawód znajduje się najczęściej na liście chorób zawodowych w Polsce. W 2003 roku 25% wszystkich chorób zawodowych rozpoznanych w Polsce, to choroby związane z wysiłkiem głosowym.[3]
Choroba zawodowa – chrypka
Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 30 lipca 2002, Dziennik Ustaw nr 132 określa przewlekłe choroby narządu głosu, spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat, chorobą zawodową. Objawy hiperfunkcjonalnej dysfonii u nauczycieli, to nawykowe chrząkanie, uczucie suchości w gardle, zmatowienie głosu, zawężenie skali głosu, skrócenie czasu fonacji, okresowe zaniki głosu, chrypka, a nawet bezgłos. W początkowym okresie, stany dysfonii są odwracalne,[2], jednak nieleczone i przewlekłe, doprowadzają do zmian patologicznych krtani.
Dysfonie- grupy szczególnego ryzyka
Na etiologię zaburzeń głosu (dysfonii) u pedagogów, składają się czynniki, występujące w środowisku ich pracy. Są to: hałas, złe warunki akustyczne pomieszczeń, jakość powietrza (suche, przegrzane, zapylone), przedłużony czas pracy, zła postawa mówiącego, obniżona sprawność psychofizyczna, obciążenia emocjonalne. Do najważniejszych przyczyn mających wpływ na stan głosu, zalicza się nieprawidłową technikę emisji głosu oraz stres, jako podłoże psychogenne dysfonii. Grupą zawodową, również narażoną na wysiłek głosowy są śpiewacy, aktorzy, spikerzy i lektorzy. Jednak odpowiednie szkolenie zawodowe w zakresie emisji głosu sprawia, iż w tej grupie zawodowej, problemy z głosem występują sporadycznie.[1]
Jak dbać o głos?
Jakość głosu nie zależy jedynie od czynności krtani ale także od funkcjonowania całego organizmu. Na jakość głosu mają wpływ i o nie trzeba zadbać w pierwszej kolejności: sposób oddychania (właściwe wykorzystanie przepony), praca krtani i jej synchronizacja z oddychaniem, rezonans głosowy, właściwa postawa ciała (wyprostowana i swobodna).
Sposoby leczenia utraty głosu i chrypki
W leczeniu dysfonii zawodowych wykorzystuje się farmakoterapię, fizykoterapię, rehabilitację głosu z wykorzystaniem ćwiczeń emisji głosu, czy psychoterapię. W celu poprawy postawy ciała, zaleca się stosowanie ćwiczeń pilates, a w celu poprawy napięcia fałdów głosowych i poprawy dysfonii, zaleca się stosowanie terapii manualnej. Do metod fizykoterapii zalicza się masaże wibracyjne mięśni szyi, w celu rozluźnienia napięcia mięśniowego. Właściwa postawa ciała połączona z odpowiednim napięciem mięśni szyi i połączeń stawowych, ma podstawowe znaczenie w procesie produkcji i emisji głosu.
Badanie – wibroterapia może być przydatna w chorobach głosu
Badanie wpływu wibroterapii na jakość głosu u pacjentów z dysfonią, przeprowadzono w poradni Foniatrycznej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku. Zastosowane leczenie wibracyjne przyniosło poprawę jakości głosu, szczególnie w zakresie napięcia fałdów głosowych aż u 80% pacjentów. W grupie tej aż w 90% rejestrowano głos o natężeniu średnim (mezzoforte), natomiast w grupie bez stosowanej terapii wibracyjnej, głos był najczęściej głośny (forte) (75%).
Jaka była metodologia badania?
U czterdziestu nauczycieli szkół gimnazjalnych zastosowano leczenie farmakologiczne. Dodatkowo u połowy grupy włączono wibracyjną terapię stymulującą, trwającą 15 minut dwa razy dziennie. Zastosowane w badaniu urządzenie pozwala stosować masaż i wpływa na rozluźnienie mięśni mimicznych, języka, narządu artykulacyjnego, mięśni szyi powierzchownych i głębokich.[4]
Dysfonia – Poprawa u 90% badanych
Analizę głosu przeprowadzono w oparciu o badanie foniatryczne, ocenę endoskopową i stroboskopową krtani oraz badanie akustyczne głosu. Przed leczeniem wszyscy pacjenci zgłaszali występowanie nadmiernego napięcia mięśni szyi podczas fonacji (wydawanie głosu przez człowieka), bólu w okolicy krtani i tchawicy przy wysiłku głosowym oraz suchości błony śluzowej gardła i krtani.
Po leczeniu w grupie z zastosowaniem wibroterapii u 90% nauczycieli, wystąpiło odczucie rozluźnienia mięśni szyi przy fonacji, brak bolesności w okolicy krtani przy dłuższym mówieniu, oraz uczucie rozluźnienia i zwiększonej elastyczności mięśni szyi. Wskutek działania drgań, 85% badanych zmieniło tor oddychania na bardziej optymalny żebrowo-przeponowy, a u 50 % z nich, nastąpiło poszerzenie zakresu skali głosu do średniej wartości 2 oktaw.
Podsumowanie
Napięcie mięśni powierzchownych i głębokich szyi wpływa na wydawanie głosu.Dzieje się to z udziałem krtani oraz jamy ustnej, nosowej i gardłowej, jako tzw. rezonatorów. Zastosowanie leczenia farmakologicznego w połączeniu z wibracyjną terapią stymulującą okolice szyi, u pacjentów poddanych wcześniej rehabilitacji oddechowej, fonacyjnej oraz technik emisji głosu, poprawia jakość głosu u chorych z dysfonią zawodową.
Dzięki wibroterapii możemy złagodzić objawy “zmęczenia” gardła, takie jak: bolesność szyi, chrypka, chrząkanie, kaszel, uczucie ucisku w gardle, zawężenie skali głosu, czy nawet zaniki głosu. Wprowadzenie ćwiczeń właściwej postawy ciała oraz technik relaksacyjnych, pomoże w uzyskaniu właściwych efektów w leczeniu dysfonii, a tym samym uniknięciu tej choroby zawodowej.
Możliwości wibroterapii w Polsce
Moduł Szyja, Rehabilitacyjnego Aparatu Masującego Vitberg + to jedyne urządzenie na rynku polskim, zaprojektowane do terapii dysfunkcji tego właśnie obszaru, tj. okolicy obręczy barkowej i szyi. Program zabiegowy „Szyja” wspomoże uzyskać lub wesprzeć efektywność terapeutyczną także pozostałych, zastosowanych procedur w leczeniu nabytej dysfonii.
Źródła:
- URL//http://old.imp.lodz.pl/emisja_glosu/zawodowezaburzenia/index.html/Dostęp 01.06.2018
- URL//https://whc.ifps.org.pl/2012/04/rehabilitacja-zaburzen-glosu/Dostęp 01.06.2018
- Niebudek-Bogusz E, Postępowanie w dysfoniach zawodowych w krajach unii europejskiej i na świecie. Medycyna Pracy 2009;60(2):151–158
- Kosztyła Hojna B, Kuryliszyn Moskal A, Rogowski M, Moskal D, Dakowicz A, Falkowski D, Kasperuk J. Wpływ wibracyjnej terapii stymulacyjnej na jakość głosu w postaci hiperfunkcjonalnej dysfonii zawodowej. Otolaryngologia Polska 2012;66(3):219-226
