Obrzęk limfatyczny – objawy, przyczyny, leczenie

Obrzęk limfatyczny spowodowany zastojami limfy jest przewlekłym schorzeniem, którego nie wolno lekceważyć. Poza cierpieniem fizycznym, obrzęki limfatyczne mają także niekorzystny aspekt psychiczny, estetyczny i społeczno- ekonomiczny. Wpływając na komfort życia, ograniczają aktywność. I choć trudno je całkowicie wyleczyć, można skutecznie eliminować oraz podtrzymywać osiągnięte efekty. W tym działaniu skutecznie sprawdza się terapia wibracyjna.

Co to jest obrzęk limfatyczny?

Obrzęk limfatyczny jest wynikiem niewydolnego układu limfatycznego oraz naczyń limfatycznych w którym transport limfy i substancji w niej zawartej, jest znacznie opóźniony lub zatrzymany. Nadmiar płynu w przestrzeni międzykomórkowej w jamach ciała i tkance podskórnej może mieć charakter miejscowy lub ogólny.

Początkowo, może to być nieprawidłowe działanie układu chłonnego, jednak we wtórej postaci najczęściej związany jest z powikłaniem stanów chorobowych – jest to jedno z najczęstszych przyczyn powodujących problemy z przepływami limfy.

Pierwotnym objawem zastoju limfy jest obrzęk kończyn – stóp i kostek i najczęściej z obrzękiem limfatycznym zmagają się kobiety. Obrzęk limfatyczny nóg jest dla wielu osób wstydliwy, niekomfortowy, powoduje uczucie ciężkości kończyny i może skutecznie utrudniać codzienne funkcjonowanie .

Czym jest obrzęk limfatyczny ?

Układ limfatyczny inaczej zwany chłonnym, odpowiada za odporność człowieka, oczyszcza też organizm z toksyn. To skomplikowany systemem narządów, naczyń, przewodów i komórek, obejmującym cały organizm ludzki, służący transportowaniu płynu ustrojowego zwanego limfą.  Inna jej nazwa to Chłonka, przemieszcza się ona, po całym organizmie, w ruch wprawiana jest poprzez skurcz mięśni. Z tkanek trafia do węzłów chłonnych, a stąd do wszystkich organów znajdujących się w obrębie ciała. Kiedy naczynia limfatyczne są zablokowane lub nie są w stanie odprowadzić płynu limfatycznego z tkanek, powstaje miejscowy obrzęk zwany obrzękiem limfatycznym. Jest on jednym z najczęstszych schorzeń układu limfatycznego.

Objawy obrzęku limfatycznego

Głównym objawem obrzęku limfatycznego jest opuchlizna w obrębie dolnych, bądź górnych kończyn. Może ona dotykać jednej kończyny lub też obu. Początkowo jest ona niewielka i bezbolesna. Nie leczony, jednak zaostrza się, obrzęki kończyn dolnych i górnych stają się co raz częstsze i większe. Opuchlizna ciastowata zostaje zastąpiona trwałymi zmianami o twardej strukturze, a upośledzony przepływ limfy prowadzi do upośledzenia ruchomości stawów i pogorszającego się komfortu codziennego funkcjonowania. W kolejnych etapach choroby zastoje limfy związane są z bólem, uczuciem rozpierania, pogorszeniem się komfortu codziennego funkcjonowania i pojawiającymi się chorobowymi zmianami skórnymi.

Pierwotny i wtórny obrzęk limfatyczny

Najczęściej obrzęk limfatyczny dzielimy w zależności od jego podłoża. Określając przyczynę powstawania obrzęków limfatycznych, możemy wyróżnić pierwotny obrzęk limfatyczny i
obrzęk limfatyczny wtórny.

• Obrzęk limfatyczny pierwotny spowodowany jest nieprawidłowym wykształceniem się naczyń chłonnych, w większości przypadków ma on charakter wrodzony. W tym przypadku wady wrodzone utrudniają, bądź całkowicie uniemożliwiają odpływanie chłonki z naczyń limfatycznych, prowadząc do zmian patologicznych.

  Zaniedbany obrzęk staje się przewlekłą niewydolnością a jedynym rozwiązaniem jest leczenie operacyjne.

• Obrzęk limfatyczny wtórny, którego powodem może być niedrożność lub uszkodzenie naczyń limfatycznych części ciała .Najczęstsze przyczyny, które powodują wtórny obrzęk limfatyczny, zalicza się infekcje bakteryjne i grzybicze oraz zabiegi chirurgiczne, mechaniczne urazy , guz nowotworowy, duża otyłość czy przewlekłą niewydolność żylną.
  Może być on również wywołany czasowym unieruchomieniem, braku aktywności fizycznej wynikających z kontuzji lub długo trwałej choroby . Zaleca się kompleksowa fizjoterapia pacjentów w przypadku wtórnego obrzęku limfatycznego
  

Obrzęk limfatyczny — przyczyny

Obrzęk limfatyczny przyczyny to bardzo rozległy temat .W zależności od ich rodzaju, możemy wyróżnić pierwotny obrzęk limfatyczny powstający w wyniku wad, schorzeń wrodzonych lub przewlekła choroba, oraz wtórny obrzęk limfatyczny, będący wynikiem określonych schorzeń lub sytuacji zdrowotnych. Najczęstszą przyczyną obrzęku limfatycznego, są operacje chirurgiczne, przebyte nowotwory i współistniejąca zakrzepica żył głębokich. Do przyczyn obrzęku limfatycznego, możemy również zaliczyć uszkodzenia układu limfatycznego wynikające z urazów mechanicznych czy infekcji grzybiczych, zakażenia bakteryjne lub wirusowych. W przypadku obrzęku limfatycznego niezwykle istotne jest w całym procesie badania, znalezienie przyczyn jego powstania. Bardzo ważne również, w całym procesie leczenia, staje się usunięcie tkanki podskórnej lub ograniczenie, jeżeli jest to możliwe, przyczyn powstawania upośledzeń w przepływie limfy.

Obrzęk limfatyczny, leczenie domowe

Obrzęk limfatyczny zawsze powinien być skonsultowany ze specjalistą, ale leczenie może przebiegać nie tylko w gabinecie. W domowym leczeniu obrzęków limfatycznych najczęściej stosowana jest kompresjoterapia, czyli terapia uciskowa – kompresyjna (bandażowanie kompresyjne )

Istotnym czynnikiem, który działa wspomagająco na transport limfy, jest naturalny drenaż wywołany poprzez ruch chorego. Dlatego tak ważne jest aby pacjent stosował się do zaleceń lekarza dotyczących codziennego funkcjonowania i dbanie o sprawność kończyny . Istotna wydaje się również codzienna pielęgnacja zmienionych chorobowo miejsc, odpowiedni sposób codziennego postępowania z chorą kończyną i codzienne rytuały higieny jest ważne aby nie pojawił się obrzęk wtórny. Pozytywne efekty poprawiające cyrkulację limfy zaobserwowano również, po zastosowaniu wibroterapii.

Jak radzić sobie z obrzękiem limfatycznym ?

Codzienne funkcjonowanie z obrzękiem limfatycznym, ma niekorzystny wpływ na samopoczucie fizyczne i psychiczne, a do tego dochodzi stałe leczenie, bardzo często prowadzone przez całe życie. Z powodu zmienionego wyglądu chorzy czują się osamotnieni, wyobcowani, często z tego powodu nie wychodzą z domu [2]. Obrzęk limfatyczny wpływa na czynności dnia codziennego, uprawianie hobby, spotykanie się z przyjaciółmi, a nawet rodzi zaburzenia w kontaktach z najbliższymi. Ograniczenia związane z doborem ubrań i obuwia nasilają się szczególnie w okresie letnim, kiedy obrzęk limfatyczny staje się bardziej widoczny.

Jak pozbyć się obrzęku limfatycznego?

Zastój limfy nie jest bolesny początkowo obrzęk może być niezauważalny i nie przynosić żadnych dolegliwości. Z czasem jednak powiększa się, zaczyna twardnieć, skóra staje się zgrubiała i wrażliwa, pojawiają się również trudno gojące się rany i prowadzi do stanów zapalnych.

Dlatego tak ważne jest, aby nie bagatelizować pierwszych objawów i zmian. Nieleczone zastoje limfatyczne w nogach rozwijają się w słoniowaciznę. Są to już zmiany nieodwracalne, które często prowadzą do zabiegów chirurgicznych.

W leczeniu zastojów limfy, kluczowe jest rozpoznanie ich przyczyny aby uniknąć groźnych powikłań. Dopiero wtedy, dobiera się odpowiednie metody leczenia, przeprowadzenia zabiegu i postępowania. Bardzo często jest to kompleksowa terapia przeciwobrzękowa, na którą składają się zabiegi drenażu limfatycznego, noszenie odzieży uciskowej dla utrzymania efektu, oraz inne metody poprawiające przepływ limfy, takie jak kinesiotaping, wibroterapia czy aktywności fizyczna. Co ważne, obrzęk limfatyczny – niezależnie od jego przyczyny – nie cofnie się sam, a nieleczony prowadzi do powikłań i operacji usunięcia – dlatego nie można go ignorować.

Obrzęk limfatyczny leczenie

Obrzęk limfatyczny, bez względu na swoje podłoże jest schorzeniem przewlekłym. Profilaktyka obrzęków limfatycznych powinna być prowadzona pod okiem doświadczonych w tej dziedzinie rehabilitantów i lekarzy. Najczęściej obejmuje ona różne kombinację skutecznych metod poprawiających przepływ limfy i zapobiegających powstawaniu zastojów. Są to:

1. Drenaż limfatyczny manualny – w którym dzięki różnym metodom masarzu, ułatwia się przepływ chłonki przez uszkodzone lub niedrożne naczynia. Głównym jego zadaniem jest doprowadzenie do redukcji obrzęku i odpływ chłonki .

2. Drenaż kompresyjny – wykonywany przy użyciu specjalnych rękawów uciskowych wszystkich części ciała.

3. Bandażowanie czyli leczenie uciskiem – specjalny sposób wywierania ucisku na obrzęknięte kończyny górnej lub w kończynach dolnych z użyciem bandaży elastycznych, pończoch lub opasek elastycznych. Największy ucisk jest wywierany obwodowo i zmniejsza się stopniowo w kierunku dosercowym. Ma on za zadanie ułatwić przepływ chłonki.

4. Stosowanie odzieży kompresyjnej – ma ona za zadanie zapobieganie powstawaniu i powiększaniu się obrzęków, oraz poprawę komfortu funkcjonowania pacjenta w codziennym życiu.

5. Ćwiczenia ruchowe – przywracają one ruchomość obrzękniętej kończyny, poprawiają cyrkulację limfy oraz prowadzą do odbarczenia kończyny.

6. Wibroterapia – Domowa metoda na obrzęk limfatyczny . Codzienna profilaktyka zapobiega nawrotu problemów z krążeniem, niweluje obrzęk wtórny oraz łagodzi obrzęk pierwotny. Jest stosowany przy skrajnych przypadkach rehabilitacji osób leżących po udarach, ciężkich wypadkach oraz osób starszych .
   

Jak zlikwidować obrzęk limfatyczny?

W przypadku obrzęków limfatycznych istotne jest poznanie ich przyczyny. Leczenie obrzęku limfatycznego najczęściej obejmuje działania, mające na celu eliminację pierwotnego źródła obrzęku, np. w wyniku infekcji pasożytniczych, prowadzi się farmakoterapię dla zwalczania patogenów. Gdy obrzęk limfatyczny wywołany jest na przykład usunięciem węzłów chłonnych, uszkodzeniem naczyń chłonnych lub zakrzepicą żył głębokich i nie możliwe jest usunięcie przyczyny ich powstawanie. Stosuje się leczenie objawowe i zachowawcze. Ma ono za cel odprowadzenie nagromadzonej chłonki z tkanek podskórnych, zatrzymanie obrzęku oraz zminimalizowanie uciążliwych objawów.

Jak wspomóc leczenie? Nowe, zbadane metody leczenia naczyń limfatycznych

Leczenie obrzęku limfatycznego ma charakter stały i przewlekły. Należy pamiętać, że nie zależnie do stadium jest to choroba długotrwająca. Działania zalecane przy obrzęku limfatycznym mają za cel minimalizowania objawów i dolegliwości z nim związanych. Mogą one przy wyborze odpowiedniej metody, być bardzo skuteczne i przynieść znaczącą ulgę, ale nie doprowadzą do całkowitego i pełnego wyleczenia.

Oprócz tradycyjnie stosowanych metod, takich jak masaż, ucisk, ćwiczenia czy manualny drenaż limfatyczny, z pomocą może przyjść wibroterapia.

Wibroterapia nie skupia się na rehabilitacji jednej kończyny a ma wpływ na całe ciało. Wzmacnia naczynia limfatyczne wzmacnia mięśnie żył oraz działa w tkance podskórnej .

Przypadek Pani X… opracowanie zbiorowe naukowców z Turcji. Trzy  tureckie Uniwersytety, zaangażowane w badanie

Terapii wibracyjnej o częstotliwości 8-12 Hz poddano 36-letnią kobietę ze stwierdzono obrzęk limfatyczny w lewej kończynie dolnej.

Obrzęk limfatyczny przyczyny

Kobieta była pracownikiem biurowym i w pozycji siedzącej spędzała większość dnia. Przez 5 dni w tygodniu kobieta miała zabiegi terapeutyczne (dwadzieścia sesji terapeutycznych), wykonywane przez fizjoterapeutę.

Aby ocenić rozmiar obrzęku limfatycznego, zmierzono obwody obu kończyn dolnych na początku, końcu leczenia oraz trzy miesiące po wibroterapii. Pomiary były wykonywane w ustalonych punktach anatomicznych. Ocenę samopoczucia oraz skuteczności zabiegów terapii oceniono za pomocą testu oceny zmian Global Rating of Change (GRC). Badanie takie przeprowadzono na początku terapii i po jej zakończeniu [1].

Wyniki badania

Porównanie wyników pomiarów obwodów wykazało spadek obrzęku limfatycznego o 3,59% w pierwszym miesiącu i o 8,36% w trzecim miesiącu. Badana odczuwała satysfakcję z leczenia terapią wibracyjną. W trakcie leczenia nastąpiło zmniejszenie poczucia sztywności i ciężkości oraz zwiększyła się ruchomość w obrębie kostki. Świadczy to o pozytywnym wpływie wpływie wibrotereapii na zmniejszenie się obrzęku limfatycznego i poprawę komfortu funkcjonowania pacjentów z tą przypadłością. Znikł również widoczny obrzęk tkanek, który był kompleksem pacjentki od wielu lat.

Tajemnica wibracji i limfy – dlaczego to działa?

Wibracja jest rodzajem drenażu , a mechanizm jej  działania na układ limfatyczny jest taki sam, jak na cały układ krążenia. Ogólnie i miejscowo zastosowane drgania pobudzają pracę pomp mięśniowych, które wspierają zastawki w naczyniach limfatycznych w zapobieganiu cofania się płynu – limfy i odprowadzaniu jej przewodami limfatycznymi do żyły głównej, górnej i krwioobiegu.  Usprawnienie przepływu limfy, redukuje tworzenie się zastoin i ich konsekwencji, obrzęków.

Leczenie wibracyjne obrzęków limfatycznych w praktyce

Jak pokazują obserwacje, z praktycznych zastosowań terapii wibracyjnej w redukowaniu głównie obrzęków pierwotnych, metoda ta potwierdza swoją skuteczność i cieszy się coraz to większym zainteresowaniem, nie tylko ze względu na bezbolesny sposób aplikacji, ale i nieodnotowywanie niepożądanych efektów ubocznych.

Zastosowanie terapii wibracyjnej wpływa pozytywnie na redukcję obrzęków limfatycznych, jednak terapię tę należy stosować systematycznie i  w dłuższym okresie czasu.

Skuteczny drenaż limfatyczny nóg w Twoim domu

Odpowiednie dopasowanie modułów urządzenia do wibroterapii do Twojego ciała ma kluczowe znaczenie dla skuteczności zabiegów.

Sprawdź

Opuchnięte nogi jaki lekarz pomoże?

Lekarz specjalizujący się w badaniu i leczeniu chorób żył, tętnic oraz układu lifatycznego to Angiolog . Jest to mało znana nazwa, gdyż zawód ten wybiera mniej niż 1% lekarzy .Aktualnie jest 160 lekarzy trudniących się tą dziedziną . Potocznie mówi się „lekarz od żylaków” gdyż zajmuje się ciężkimi przypadkami nie gojących się ran żylakowych, udrażnianiem żył i tętnic oraz przewlekłą niewydolność żylną . Jeśli nie znamy nazwy Angiolog można zwrócić się po pomoc do chirurga naczyniowego .

Zrozumieć problem – wibroterapia naprzeciw chorym

Ta przypadłość w dużym stopniu wpływa na jakość życia, co potwierdzają wyniki badań prowadzonych na osobach cierpiących na tę chorobę. Wpływa to na pewne ograniczenia działań, związanych z aktywnością fizyczną, nie tylko z powodu ograniczeń ruchomości, ale także z ograniczeniami natury psychicznej, związanej z poczuciem estetyki czy wstydu.

Często problemem jest też ból wynikający z nadmiernie napiętej skóry czy zdeformowany wygląd stopy. Obrzęk zakłóca  stabilność emocjonalną. Przeprowadzone badania pozwoliły stwierdzić, że pacjenci z przewlekłym obrzękiem częściej doświadczają lęku, depresji, trudności w kontaktach z partnerem, w pracy i w towarzystwie.

Wibroterapia może okazać się komfortowym, efektywnym, skutecznym wyborem sposobu leczenia, nie wymagającym kłopotliwych i dużych inwestycji finansowych oraz dodatkowo niekrępujących życia. Zobacz również nasz poprzedni artykuł Wibroterapia wspiera walkę z odleżynami

• Trawienie po świętach: jak wibroterapia przyspiesza pracę układu pokarmowego
• Seniorzy – Nestorzy rodu: wyzwania, troski i ich niezastąpiona rola w rodzinie
• Wibroterapia – prosta metoda na obniżenie poziomu cukru we krwi
• Wspomaganie funkcji seksualnych – dysfunkcje seksualne i możliwości wibroterapii
• Po 5 minutach wibroterapii zarejestrowano 2-krotnie wyższe krążenie u chorych na cukrzycę typu 2

Tak o korzyściach ze stosowania wibroterapii opowiada prof. nadzw. dr hab. Dariusz Mucha:

Prof. Dariusz Mucha to autor książek, monografii i rozdziału w książkach z zakresu masażu i drenażu:

• Drenaż limfatyczny w terapii obrzękowej, kosmetyce i odnowie biologicznej (2010),
• autor rozdziałów Masaż limfatyczny, Masaż w środowisku wodnym, Masaż przyrządowy i Refleksoterapia w książce pt. Masaż z elementami rehabilitacji

Źródła:

1. Narin A. N., Alpozgen A. Z., Kulli H.D. Effects of matrix rhythm therapy on primary lymphedema: a case report. J. Phys. Ther. Sci. 2016; 28: 2418–2421.

2. Fiodorenko-Dumas Ż., Paprocka-Borowicz M., Dumas I., Kołcz-Trzęsicka A. Jakość życia i stan zdrowia u pacjentów z obrzękiem kończyn dolnych. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2012; 18(3): 247-251