Ból kolana – rodzaje bólu, przyczyny i leczenie

Ból kolan może mieć różnorodne podłoże: reumatyczne, zwyrodnieniowe, przeciążeniowe, neurologiczne, może też wynikać z urazu. Jeżeli zastanawiasz, się dlaczego boli Cię kolano, to odpowiedź znajdziesz w artykule. Prezentujemy najczęstsze przyczyny bólu kolan wraz z towarzyszącymi mu objawami oraz listą postępowań leczniczych. Przytaczamy też wyniki badań dotyczących wpływu wibroterapii na redukcję bólu.

Ból kolana jest niesamowicie częstą przypadłością, spotykającą ludzi dosłownie w każdym wieku. Bole kolan mogą być spowodowane zarówno ostrym uszkodzeniem jak i przewlekłymi chorobami. Ból kolana może mieć różnorodne podłoże: reumatyczne, zwyrodnieniowe, przeciążeniowe, neurologiczne, może też wynikać z urazu.

Jeżeli zastanawiasz, się dlaczego boli Cię kolano, to odpowiedź znajdziesz w artykule. Prezentujemy najczęstsze przyczyny bólu kolan wraz z towarzyszącymi mu objawami oraz listą postępowań leczniczych. Przytaczamy też wyniki badań dotyczących wpływu wibroterapii na redukcję i leczenie bólu stawu kolanowego.

Co należy wiedzieć o budowie kolana?

Kolano jest stawem zawiasowym, łączącym kość udową z kością goleni zwaną inaczej kością piszczelową. Powierzchnie stawowe kości udowej, piszczeli i  rzepki tworzące staw kolanowy są pokryte substancją zwaną chrząstką stawową, która stanowi gładką warstwę ochronną stawu, podobną do powierzchni łożyska kulkowego. Wewnątrz stawu kolanowego, między kością udową i  piszczelową, znajdują się dwie poduszki chrzęstne, znane jako łąkotki, które pomagają równomiernie rozłożyć nacisk wywierany przez kość udową na piszczel. Sam staw kolanowy otoczony jest podobną do worka strukturą zwaną torebką stawową, która pomaga w jego stabilizacji. Zawiera ona również nawilżający płyn, który krąży wewnątrz stawu kola nowego i pełni funkcję odżywczą.

Ból kolana, a uszkodzenia ostre

Silny ból kolana najczęściej związany jest z jego uszkodzeniem mechanicznym. Nadmierne obciążenie stawu kolanowego może to prowadzić do kontuzji, skręceń i naciągnięcia mięśni wokół kolana, którym najczęściej towarzyszy ostry ból w kolanie. Każda kontuzja kolana wiążąca się z dłużej trwającym bólem i dolegliwościami ze strony stawu kolanowego wymaga konsultacji ortopedycznej i wykonania koniecznych badań. W niektórych przypadkach wystarczy badanie manualne, przy niektórych kontuzjach potrzebny może być rezonans magnetyczny kolana. Dokładna diagnostyka pozwala określić czy mamy do czynienia z krótkotrwałym problemem czy stanem przewlekłym.

Ból kolana spowodowany urazem

Jednym z najczęstszych urazów jest skręcenie stawu kolanowego. Może ono wiązać się z urazami wewnętrznymi w kolanie, które bardziej szczegółowo opiszemy dalej – uszkodzeniem łąkotek i więzadeł krzyżowych lub naciągnięciem przyczepów więzadeł pobocznych. Skręceniu kolana towarzyszy prawie zawsze obrzęk. Ból pojawia się przede wszystkim podczas chodzenia i uciskania struktur, które uległy uszkodzeniu. 

Budowa stawu kolanowego

Leczenie zależy od stopnia skręcenia stawu kolanowego: w przypadku stopnia I wystarczy tylko ograniczyć aktywność rekreacyjną na kilka tygodni, a najcięższe skręcania mogą wymagać interwencji chirurgicznej. Skręcenie kolana – jak już wspomnieliśmy – może skutkować uszkodzeniem różnych struktur stawu, ale może też dojść do ich niezależnego uszkodzenia.

Ze względu na obszar, w jakim doszło do uszkodzeń, wyróżniamy:

• uszkodzenia więzadłowe,
• uszkodzenia łąkotek,
• uszkodzenia chrząstki stawowej,
• zwichnięcia rzepki.

Uszkodzenia więzadeł

To przede wszystkim naciągnięcia lub naderwania więzadeł pobocznych lub krzyżowych. Dochodzi do nich w przypadku skręcenia kolana. Jeśli uraz dotyczy więzadeł pobocznych, to ból pojawia się podczas próby skręcenia kolana, natomiast w przypadku więzadeł krzyżowych dolegliwości bólowe obejmują przednią część kolana. Tego typu uszkodzenia i bóle kolan z nimi związane, leczy się zachowawczo, czyli zalecane jest ograniczenie ruchomości, zastosowanie opasek elastycznych, ewentualnie chłodzeniu okolic, w których występuje ból.

Uszkodzenia łąkotek

Wywołuje ból w bocznej i przyśrodkowej części stawu kolanowego, szczególnie podczas skrętu zgiętego kolana. Cechą charakterystyczną jest także uczucie “przeskakiwania” w kolanie. Często urazowi towarzyszy obrzęk. W przypadku niewielkich uszkodzeń stosowane jest leczenie zachowawcze (orteza) oraz zabiegi fizykalne. Jeśli uszkodzenie jest poważne, to konieczne może być leczenie artroskopowe. Bóle kolan związane z uszkodzeniem łąkotek są najczęściej dokuczliwe i określane przez pacjentów jako kłujące.

Uszkodzenia chrząstki stawowej

Najczęściej posiadają charakter przeciążeniowy i objawiają się uczuciem blokowania w stawie. Często uszkodzeniu towarzyszy trzeszczenie, nazywane też “chrzęszczeniem”. Nasilenie bólu uzależnione jest od stopnia uszkodzenia chrząstki, a urazowi towarzyszy obrzęk. Leczenie w tym przypadku także uzależnione jest od stopnia uszkodzenia struktur. Głównym celem jest zmniejszenie obrzęku i bólu. Pacjent na pewno musi ograniczyć ruchomość, włączane jest leczenie farmakologiczne oraz rehabilitacja. W najcięższych urazach konieczne jest leczenie operacyjne.

Wibroterapia Vitberg - skutecznie na ból kolana

Odpowiednie dopasowanie modułów urządzenia do wibroterapii do Twojego ciała ma kluczowe znaczenie dla skuteczności zabiegów.

Sprawdź

Zwichnięcie rzepki

W wyniku urazu najczęściej dotyka dzieci i młodzież, a u dorosłych zdarza się przede wszystkim wtedy, gdy występują dodatkowe czynniki, takie jak koślawość kolan czy dysplastyczne kolana (posiadające nieprawidłowości w ukształtowaniu stawu rzepkowo-udowego). Efektem zwichnięcia rzepki jest ból w części przyśrodkowej kolana, obrzęk i ograniczenie ruchomości. Przesunięcie/wyskoczenie rzepki ze stawu jest najczęściej widoczne gołym okiem i bardzo bolesne, w większości wypadków wraca ona jednak na swoje miejsce. Sporadycznie rzepka może zablokować się poza stawem kolanowym. W jednym i drugim przypadku konieczna jest wizyta u lekarza i badanie USG/RTG, aby ocenić stopień uszkodzeń wewnętrznych w kolanie.       

Ból kolana wynikający z przeciążenia

Bolące kolana to także częsta przypadłość osób podejmujących w sposób regularny aktywność fizyczną. Do przeciążenia kolan dochodzi w wyniku intensywnego uprawiania sportu (dotyczy to nie tylko sportowców profesjonalnych, ale też amatorów, którzy nagle zaczynają intensywnie trenować), ciężkiej pracy fizycznej oraz długiego przyjmowania jednej pozycji (stania, klęczenia, kucania). Ból przeciążeniowy pojawia się również częściej u osób z nadwagą albo u kobiet w zaawansowanej ciąży.

Kolano biegacza – jeden z najczęściej występujących urazów u sportowców. Związany jest z przeciążeniem stawu kolanowego, podobnie jak kolano skoczka dotyczy osób aktywnych fizycznie.

Objawem przeciążenia kolana jest stan zapalny, który wywołuje ból nasilający się podczas chodzenia czy zginania kolana. Ograniczona jest także ruchomość i można odczuwać sztywność w stawie kolanowym.

Chociaż może się wydawać, że przeciążenie kolana nie jest zbyt poważną dolegliwością, to jednak nie można jej lekceważyć. Następstwem przeciążenia mogą być bowiem uszkodzenia takich struktur jak więzadła czy stawy lub zapalenie kaletki maziowej kolana.

Leczenie przeciążonych kolan na początku ma charakter zachowawczy – ograniczenie ruchu i przeciążeń, okłady i kompresy (więcej piszemy o tym w artykule: Domowe sposoby na ból kolan), ale po ustaniu stanu zapalnego warto włączyć fizjoterapię i kinezyterapię (ćwiczenia fizyczne). Dzięki temu będzie można wrócić do sportu czy aktywności rekreacyjnej.

Ból kolan o charakterze zwyrodnieniowym

Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych dotyczy dużego odsetka osób po 60. roku życia. W Polsce do tej pory nie zostały przeprowadzone szczegółowe badania, ale szacuje się, że na chorobę zwyrodnieniową stawów w naszym kraju cierpi ok. 2 miliony osób. Dotyczy to wszystkich stawów, ale najczęściej właśnie kolanowych, następnie biodrowych i stawów rąk.

Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych wiąże się z degeneracją i ubytkiem chrząstki stawowej. Ta degeneracja to m.in. rozmiękanie, włókienkowatość i owrzodzenia chrząstki. Patologiczne zmiany zauważalne są także w podchrzęstnej tkance kostnej. 

Staw kolanowy objęty zmianami zwyrodnieniowymi w porównaniu do zdrowego stawu

Objawem choroby zwyrodnieniowej stawów jest ból, zwiększający się podczas ruchu oraz ucisku, ograniczenie ruchomości w stawie, trzeszczenie, a czasem także obrzęk. Charakterystycznym symptomem jest także uczucie sztywności w stawie po dłuższym siedzeniu, staniu lub po przebudzeniu. Z czasem mogą pojawić się też problemy z wyprostowaniem nogi w kolanie.

Leczenie obejmuje szereg działań: począwszy od edukacji, wdrożenia postępowania profilaktycznego, by zahamować/spowolnić procesy degradacyjne, przez rehabilitację: zabiegi fizykalne, kinezyterapię (ćwiczenia fizyczne), masaże, aż do leczenia farmakologicznego oraz operacyjnego.

Wśród zabiegów fizykalnych, najczęściej stosowanymi w chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego, są: elektroterapia, laseroterapia, ultradźwięki, magnetoterapia, jono- i fonoforeza, krioterapia i leczenie ciepłem.

 W warunkach domowych można także korzystać z zabiegów wibroterapii, czyli terapii wibracjami. Jak wynika z jednego z licznych badań, pojedyncza sesja wibracyjna przeprowadzona u osób z chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych zmniejszyła średnio o 28% natężenie bólu podczas wchodzenia na stopień, o 11% szybkość jego pokonywania oraz o 8% szybkość chodu. Szczegóły badania przedstawiamy w artykule: Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego a wibroterapia. Ponadto wibroterapia może być skutecznym wsparciem w rehabilitacji i regeneracji kolan w przypadku różnego typu urazów. Więcej informacji na ten temat prezentujemy w artykule: Wpływ wibroterapii na rehabilitację i regenerację kolan.

Kolano biegacza jako przyczyna bólu kolana

Kolano biegacza to przypadłość osób uprawiających sporty takie jak skoki czy biegi. Ale przypadłość ta może się również pojawić na przykład u narciarzy, skoczków czy piłkarzy. Najczęściej odczuwany jest ból, który zlokalizowany jest z przodu stawu, głównie w okolicy rzepki. Pojawia się podczas ruchu i tuż po nim. W ciężkich przypadkach kolano biegacza czy kolano skoczka może utrudniać normalną aktywność. Powodem tej przypadłości jest głównie przeciążenie stawu, osłabienie mięśni oraz brak odpowiedniej równowagi mięśniowej. Bóle kolan tego typu spowodowane mogą być również zaburzonym wzorcem ruchu.

Ból kolana z powodu chondromalacji rzepki

Chondromalacja rzepki charakteryzuje się rozmiękaniem i pękaniem chrząstki stawowej w kolanie. Najczęściej towarzyszy jej zapalenie stawu kolanowego. Do jej powstania przyczynia się wiele czynników, w tym zwichnięcia rzepki, obciążenie kolan podczas intensywnych treningów, nadmierna masa ciała, wady postawy, zmiany zwyrodnieniowe i zaburzenia napięcia mięśniowego w okolicach stawu kolanowego. W początkowych fazach choroba nie daje objawów lecz w miarę rozwoju prowadzi do silnego, rozlewającego się bólu z przodu kolana. Dolegliwości najmocniej odczuwane są po długotrwałym siedzeniu w pozycji ze zgiętymi nogami, kucaniu czy wchodzeniu po schodach. Częsta jest również sztywność stawów, obrzęk zmieniający zarys kolana, uczucie niestabilności stawu oraz ograniczenie jego ruchów. Chondromalacja rzepki najczęściej leczona jest farmakologicznie. Wskazana jest również modyfikacja aktywności fizycznej i rehabilitacja. W przypadku braku postępów w leczeniu, w ostateczności przeprowadza się operację.

Wibroterapia Vitberg – skutecznie na ból kolan

Odpowiednie dopasowanie modułów urządzenia do wibroterapii do Twojego ciała ma kluczowe znaczenie dla skuteczności zabiegów.

Ból kolan, a choroby reumatyczne

Kolejną niezwykle dokuczliwą i trudną do leczenia przyczyną przewlekłego, nawracającego bólu kolan są choroby reumatyczne: reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) lub zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK). Ból spowodowany chorobami reumatycznymi ma charakter nawracający: pojawia się podczas zwykłej aktywności, można powiedzieć, że “bez przyczyny” (przeciążenia, zbyt długiego przyjmowania jednej pozycji itp.). Bardzo często towarzyszy mu obrzęk i zaczerwienienie kolana, a także uczucie sztywności. 

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa jest chorobą trudną do rozpoznania i występuje przede wszystkim u osób młodych, natomiast reumatoidalne zapalenie stawów najczęściej dotyka osoby między 30. a 50. rokiem życia, 

Leczenie chorób reumatycznych opiera się w Polsce najczęściej na farmakoterapii. Osoby chore rzadziej sięgają się po rehabilitację, a szkoda, bo ta może przynieść długotrwałą poprawę i nie generuje efektów ubocznych. Do dyspozycji mamy wiele różnych metod fizykalnych, m.in. ultradźwięki, elektroterapię, krioterapię, hydroterapię, magnetoterapię. Badacze zaobserwowali także pozytywny wpływ zabiegów wibroterapii. Więcej piszemy o tym w artykule: Korzyści z wibroterapii u osób z Reumatoidalnym Zapaleniem Stawów. Z badań wynika, że aż 63% osób poddanych sesjom wibroterapii wskazało na ogólną poprawę stanu zdrowia oraz zmniejszenie ogólnego zmęczenia.

Ból kolan w nocy – co jest przyczyną?

Najbardziej niezrozumiałym rodzajem bólu kolana jest ból, który odczuwamy w nocy. Dlaczego kolano boli, skoro odpoczywa? Przyczyny bólu kolan podczas spoczynku, np. w nocy, w trakcie snu, mogą być różne. Bóle, które przez pacjentów określane są jako “nagłe” i “rozdzierające” mogą mieć podłoże w systemie nerwowym, np. ucisku korzeni nerwowych odchodzących od rdzenia kręgowego. 

Z kolei bóle o mniejszym nasileniu, ale bardziej długotrwałe mogą być związane ze stanem zapalnym w obrębie stawu kolanowego. Czasem wynikają także z przeciążenia lub przetrenowania. 

Ból kolan w nocy może także nasilać się przy chorobach reumatycznych. Wtedy najczęściej towarzyszy mu poranna sztywność stawów.

Inne przyczyny bólu kolana

Bolące kolana to przypadłość dokuczająca coraz większej liczbie osób. Mogą mieć one różne podłoże, od urazów i uszkodzeń wynikających ze zbyt intensywnej lub nieprawidłowo prowadzonej aktywności fizycznej, po zmiany chorobowe w obrębie stawu kolanowego. Do najczęstszych powodów bolesności kolan jest:

• zerwanie więzadła,
• przeciążenie, które wynika z charakteru pracy lub nadmiernej wagi,
• stłuczenie, zwichnięcie lub skręcenie stawu kolanowego,
• dna moczanowa,
• guzy kości,
• zapalenie kaletki maziowej stawu,
• zakrzepica żył głębokich.

Istnieje wiele potencjalnych powodów bólu kolan, istotne jest aby w przypadku ich pojawienia się przeprowadzić pełną i dogłębną diagnostykę. Pozwoli to na znalezienie przyczyny pojawiania się dolegliwości i zaplanowania odpowiedniej drogi leczenia i postępowania.

Ból kolana – kiedy zgłosić się do lekarza?

Ból kolan często objawia się podczas codziennych czynności takich jak wejście po schodach, czy dłuższy spacer. Bolące kolana to problem na równi osób aktywnych fizycznie jak i osób których aktywność jest znikoma lub minimalna. Niezależnie od trybu życia, częstotliwości oraz nasilenia bólu, jeśli dokuczają nam dolegliwości związane ze stawem kolanowym, dobrym pomysłem będzie wizyta u lekarza. każdy ból utrzymujący się dłużej niż kilka dni i powtarzający się w określonych okolicznościach powinien nas skłonić do wizy u specjalisty. Również wszelkiego rodzaju obrzęki, wysięki czy zasinienia to alarmujące symptomy których nie powinniśmy bagatelizować.

Podsumowanie

Jak widać – bez dokładnego wywiadu i badań obrazowych bardzo trudno jest jednoznacznie scharakteryzować przyczyny bólu kolan, dlatego zawsze należy udać się na konsultację lekarską lub do fizjoterapeuty. Różne schorzenia mają bardzo podobne objawy.

Mamy obecnie bardzo wiele dostępnych metod i sposobów radzenia sobie z bólem kolana, ale aby walczyć z nim skutecznie niezbędna jest odpowiednia diagnoza ortopedy. Pamiętaj, że interwencja chirurgiczna jest ostatecznością i zapytaj swojego lekarza o alternatywne sposoby leczenia. 

[WPSM_AC id=9949]

Źródła: 

1. Trzaska T., Najczęstsze urazy stawu kolanowego, Medical Tribune 09/2014.

2. Klimiuk P.A., Kuryliszyn-Moskal A., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Reumatologia pod red. Mariusza Puszczewicza, Warszawa 2016, s. 307-329.

3. Salmon J, Rope J., Tillman M., Does acute whole-body vibration training improve the physical performance of people with knee osteoarthritis?, Journal of Strength and Conditioning Research 2012 26(11)/2983–2989

4. Prioreschi A., Makda M., Tikly M., McVeigh J., In Patients with Established RA, Positive Effects of a Randomised Three Month WBV Therapy Intervention on Functional Ability, Bone Mineral Density and Fatigue Are Sustained for up to Six Months. PloS one 2016 DOI:10.1371/journal.pone.0153470

Portal ma charakter informacyjno-edukacyjny. Dokładamy wszelkich starań, by informacje prezentowane w artykułach były zgodne z aktualnym stanem wiedzy medycznej oraz rzetelne, poparte źródłami naukowymi. Treści prezentowane na portalu nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej i być podstawą do przeprowadzenia samodiagnozy.