Wysiłek fizyczny po przebytej chorobie – jak poprawić kondycję? Rola ćwiczeń i wibroterapii

Zmęczenie, spadek kondycji, ogólne osłabienie to symptomy, które mogą utrzymywać się wiele miesięcy po przebyciu choroby. Jak dochodzi do tego, że osoba będąca w szczytowej formie, gotowa do bicia życiowych rekordów po chorobie ma problemy z wejściem po schodach? Czy osoby aktywne fizycznie są mniej narażone na wystąpienie poważnych powikłań po różnego rodzaju chorobach? W jaki sposób poprawić kondycję i wrócić do aktywności? Na te pytania odpowiadamy w artykule.

W telegraficznym skrócie w artykule znajdziesz następujące informacje:

• Nawet jeśli przed chorobą posiada się świetną kondycję, to po ozdrowieniu najbardziej podstawowe czynności mogą sprawiać trudność. Choroba często atakuje płuca, serce, zaburza pracę układu krwionośnego i wpływa na wydolność organizmu.
• Wibroterapia poprawia pracę układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, mięśniowego i może stanowić alternatywę dla ćwiczeń fizycznych, zwłaszcza aerobowych.
• Choroby nie oszczędzają też sportowców, niektórzy po chorobie rezygnują z kariery, inni borykają się z długotrwałym spadkiem formy.

Czym jest kondycja?

Potocznie mówimy, że ktoś ma dobrą kondycję albo “nie ma kondycji”, ale rzadko zastanawiamy się nad tym, czym owa kondycja jest. Kondycję fizyczną można odnieść do wydolności organizmu, czyli zdolności do podjęcia wysiłku o danej intensywności w określonym czasie. By ten wysiłek mógł być podjęty, niezbędna jest:

• Wydolność tlenowa (oddechowa, aerobowa), wynikająca z prawidłowego funkcjonowania układu oddechowego i sercowo-naczyniowego. Mówimy o niej w przypadku długiego treningu.
• Wydolność beztlenowa (anaerobowa), związana z mięśniami, m.in. ich wielkością, rodzajem i zdolnością organizmu do szybkiego dostarczania energii do mięśni. Jest ważna przy krótkim, intensywnym wysiłku.

Zobacz nasz film o testach wydolności z udziałem Łukasza Pławeckiego: 

Czym objawia się spadek kondycji?

Bez względu na to, jaką aktywność prowadziliśmy przed chorobą, po przebyciu choroby podstawowe czynności mogą sprawiać nam trudność. O czym mowa?

• Kilka dni po wyzdrowieniu, nawet w przypadku dosyć łagodnego przebiegu choroby, wyzwaniem może być najzwyklejsze chodzenie po mieszkaniu.
• Przejście kilkuset metrów albo wyjście na kilkanaście stopni może powodować zadyszkę i trudności w oddychaniu.
• Osoby po hospitalizacji nawet przez kilka tygodniu mogą odczuwać tak duży spadek sił, że nie są w stanie wykonywać podstawowych czynności.  
• Po tlenoterapii organizm może dosyć powoli adaptować się do “normalności”, co objawia się tym, że podczas tak błahych czynności jak np. rozmowa na żywo czy rozmowa telefoniczna pojawia się spadek saturacji (nasycenia krwi tlenem).
• Długotrwałe unieruchomienie (kilka tygodni spędzonych w szpitalu) prowadzi do osłabienia mięśni, co jeszcze bardziej utrudnia powrót do formy. 

Wymieniamy te przykłady, ponieważ są dosyć powszechne i nie powinny wywoływać paniki, ale też nie mogą być bagatelizowane. 

Jeśli obserwujesz u siebie znaczny spadek kondycji, to powrót do normalnej aktywności powinien być stopniowy i najlepiej, jeśli będzie odbywać się pod okiem specjalisty, np. fizjoterapeuty. Po przebytej chorobie warto też monitorować podstawowe parametry, takie jak saturacja, puls i ciśnienie tętnicze.  

Profesjonalni sportowcy najczęściej pozostają pod opieką lekarzy i fizjoterapeutów, którzy mogą zalecić im odpowiednie terapie. W dużo trudniejszej sytuacji są natomiast osoby uprawiające sport rekreacyjnie. Program rehabilitacji dla ozdrowieńców jest dopiero na etapie tworzenia, warto więc na własną rękę poszukać pomocy. Korzystać można zarówno z turnusów rehabilitacyjnych, jak i zabiegów fizykalnych możliwych do przeprowadzenia w domu, jak wibroterapia. Oprócz tego warto włączyć ćwiczenia fizyczne, które zaleca m.in. Światowa Organizacja Zdrowia [1]. 

Wibroterapia i jej wpływ na kondycję

Wibroterapia, czyli terapia wykorzystująca odpowiednio dobrane drgania mechaniczne, posiada pozytywny wpływ na kluczowe układy naszego organizmu. Można powiedzieć, że jest jedną z bardziej uniwersalnych terapii fizykalnych (wykorzystujących bodziec fizyczny), ponieważ – w zależności od dobranych parametrów – może oddziaływać na układ oddechowy, krążenia albo nerwowy. 

W przypadku chorób układu oddechowego-  terapię wibracjami wykorzystuje się w leczeniu szpitalnym i zaleca podczas rehabilitacji, o czym informuje nas Rozporządzenie Ministra Zdrowia [2].

Powyższe zalecenia dotyczą usuwania wydzieliny z drzewa oskrzelowego, ale liczne badania wskazują na znacznie szersze zastosowanie wibroterapii i wiele danych wskazuje na to, że odegra ona znaczącą rolę w rehabilitacji pulmonologicznej. 

Korzyści z wibroterapii dla kondycji 

Przejdźmy do sedna – w jaki sposób wibroterapia może poprawić kondycję fizyczną? Przedstawiamy poniżej najważniejsze wnioski poparte badaniami naukowymi:

1. Wibroterapia zmniejsza duszność i poprawia czynność płuc [3], czyli tym samym może pozytywnie wpływać na wydolność tlenową organizmu.
2. Terapia wibracjami poprawia przepływ krwi i saturację, ułatwia rozpuszczanie zakrzepów [4].
3. Wibroterapia może być stosowana w zastępstwie/uzupełniająco do ćwiczeń fizycznych, ponieważ przynosi podobne korzyści a jednocześnie nie wywołuje duszności [5]. Innymi słowy: można ją zastosować zamiast treningu aerobowego u osób, które mają problemy z wydolnością oddechową. 
4. Trening wibracyjny wpływa także na mięśnie, m.in. na ich siłę [6], przyspiesza regenerację po treningu [7]. Więcej o tym piszemy w tekście pt. Trening i drgania czyli… zastosowanie wibracji w sporcie.

Wibroterapia stosowana jest już u pacjentów będących na oddziałach intensywnej terapii m.in. w zastępstwie ćwiczeń fizycznych, których nie mogą wykonywać pacjenci w ciężkim stanie. Po opuszczeniu szpitala lub gdy kondycja jest bardzo słaba, występują problemy, które uniemożliwiają wykonywanie ćwiczeń aerobowych, z treningu wibracyjnego można korzystać w domu. Jest on także polecany ze względu na pozytywny wpływ na układ oddechowy i sercowo-naczyniowy, a to jest kluczowe dla wydolności tlenowej.

Domowe urządzenie do wibroterapii produkuje firma Vitberg z Nowego Sącza.  Urządzenie posiada 3 programy:

• Oxy, pozytywnie wpływający na układ krążenia i oddechowy,
• Neuro, który oddziałuje na układ nerwowy – ma działanie przeciwbólowe, wzmacnia układ mięśniowy i pozytywnie wpływa na funkcje neuropoznawcze, koncentrację oraz zdrowie psychiczne,
• Cardio, poprawiający wydolność układu sercowo-naczyniowego.

Vitberg RS2 można wyposażyć w moduły dodatkowe, poszerzające zastosowanie aparatu.

Vitberg RS2 to trzecia generacja aparatów do wibroterapii. Warto dodać, że wcześniejsze aparaty RAM Vitberg+ i Vitberg RS zyskały uznanie w Polsce i za granicą, jest stosowany przez użytkowników indywidualnych, przez sportowców, wykorzystywany do badań naukowych i do poprawy funkcji pacjentów szpitalnych.

Źródła: 

1. WHO: Wsparcie w samodzielnej rehabilitacji po przebyciu choroby związanej z COVID-19, https://apps.who.int/iris/handle/10665/333818. 
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie programu pilotażowego w zakresie rehabilitacji leczniczej dla świadczeniobiorców po przebytej chorobie COVID-19, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20200001246. 
3. Cheng, Yuan-Yang; Chen, Chin-Ming; Huang, Wei-Chun; Chiang, Shang-Lin; Hsieh, Pei-Chun; Lin, Ko-Long i wsp. (2021): Rehabilitation programs for patients with COronaVIrus Disease 2019: consensus statements of Taiwan Academy of Cardiovascular and Pulmonary Rehabilitation, Journal of the Formosan Medical Association – Taiwan yi zhi 120 (1 Pt 1), s. 83–92. DOI: 10.1016/j.jfma.2020.08.015.
4.  Hoffmann, A., Gil, l.H. (2012), Externally Applied Vibration at 50 Hz Facilitates Dissolution of Blood Clots In-Vitro, Am. J. Biomed. Sci. 4:  274–84.
5. Sañudo, Borja; Seixas, Adérito; Gloeckl, Rainer; Rittweger, Jörn; Rawer, Rainer; Taiar, Redha I wsp. (2020): Potential Application of Whole Body Vibration Exercise For Improving The Clinical Conditions of COVID-19 Infected Individuals: A Narrative Review From the World Association of Vibration Exercise Experts (WAVex) Panel. w: International journal of environmental research and public health 17 (10). DOI: 10.3390/ijerph17103650.
6. El-Shamy S. Effect of whole body vibration training on quadriceps strength, bone mineral density, and functional capacity in children with hemophilia: a randomized clinical trial. Journal of Musculoskeletal and Neuronal Interactions 2017; 17(2): 19-26.
7. Kang S.R., Min J.-Y., Yu C., Kwon T.-K. Effect of whole body vibration on lactate level recovery and heart rate recovery in rest after intense exercise. Technol Health Care 2017; 25(S1):115–23.