Ból lędźwi – promieniujący ból kręgosłupa lędźwiowego

Ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowym może promieniować do pośladka oraz nóg. Bardzo często prowadzi on do znacznego utrudnienia w prowadzeniu codziennych czynności. Co jest przyczyną tych promieniujących bóli i jak je leczyć? Szczegółowo wyjaśniamy w artykule.

Ból lędźwi

Odczucie bólu umiejscowione powyżej pośladków, a poniżej 12 żebra to ból odcinka lędźwiowego, najczęściej promieniujący do innych części ciała. Odczuwany jako promieniujący do nóg, ból lędźwi ma on charakter ostry i nie leczony może przechodzić w przewlekły zespół bólowy kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Dolegliwości bólowe mogą być bardzo dokuczliwe, towarzyszyć im mogą zaburzenia czucia, osłabienie siły mięśniowej czy mrowienie w obrębie kręgosłupa lędźwiowego i nóg do których promieniuje ból. Skutkiem tego jest znaczne obniżenie komfortu funkcjonowania chorego. 

Przyczyny bólu lędźwi – kręgosłupa lędźwiowego

Dokuczliwy Ból lędźwiowy kręgosłupa może mieć bardzo różne podłoże. Przeciążony kręgosłup lędźwiowy, zbyt bardzo napięte mięśnie lub zmiany zwyrodnieniowe w jego obrębie mogą być przyczyną bólu pleców. Powodują one takie dolegliwości jak rwa kulszowa, rwa udowa czy zespoły rzekomokorzeniowe. Istotne jest to że, również choroby nerek, obecność kamieni nerkowych, stany chorobowe w obrębie przewodu pokarmowego mogą być przyczyną bólu w odcinku lędźwiowym. Silne bóle kręgosłupa lędźwiowego mogą być również spowodowane zapaleniem pęcherzyka żółciowego, niedrożnością lub perforacjią jelit. Również choroby ginekologiczne takie jak endometrioza czy zapalenie przydatków są odpowiedzialne za dolegliwości związane z kręgosłupem lędźwiowym. Ciężki do zlokalizowania dyskomfort jest określany ogólnie jako ból kręgosłupa w dolnej połowie ciała czy ból krzyża dlatego warto odszukać źródło bólu wykonując badania takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.

Promieniujący ból lędźwi i jego przyczyny

Ból kręgosłupa, który określamy jako promieniujący, wynika z ucisku na nerwy i ich podrażnienia lub uszkodzenia. Wewnątrz kręgosłupa znajdują się korzenie nerwowe (rdzeniowe), które wychodzą przez otwory międzykręgowe i splatają się ze sobą. W efekcie, w odcinku górnym (szyjnym) kręgosłupa człowiek posiada splot ramienny, a w dolnym – splot lędźwiowo-krzyżowy.

Korzenie występują w parach (po lewej i prawej stronie kręgosłupa), a każda z tych par została przez naukowców sklasyfikowana i posiada swój numer – taki sam, jak numer kręgu, przy którym się znajduje. Wyróżniamy nerwy:

• szyjne – od C1 do C8 (8 par)

• piersiowe – od Th1 do Th12 (12 par)

• lędźwiowe – od L1 do L5 (5 par)

• krzyżowe – od S1 do S5 (5 par)

• guziczne – Co1 (1 para)

Rozmieszczenie poszczególnych nerwów rdzeniowych zostało zaznaczone na poniższej grafice:

W momencie gdy któryś z nerwów jest uciskany, to do mózgu wysyłana jest informacja o bólu. Najczęściej powodują je zdegenerowane krążki międzykręgowe, potocznie nazywane dyskami. W wyniku urazów, przeciążeń lub zwyrodnień dochodzi do uszkodzeń krążków międzykręgowych, co skutkuje podrażnieniem nerwów i bólem promieniującym wzdłuż dróg nerwowych. 

Ból kręgosłupa promieniujący do nóg

Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg najczęściej spowodowany jest rwą kulszową. Przyczyną tej dolegliwości (potocznie określanej atakiem korzonków nerwowych) jest ucisk na nerw kulszowy, składający się z nerwów rdzeniowych L4, L5 i S1. Istotne jest, że ucisk nie musi być bezpośrednio wywierany na nerw kulszowy. Częściej wynika z ucisku na korzenie, które ten nerw tworzą, a informacja o bólu przekazywana jest do nerwu głównego.

Jak boli rwa kulszowa?

Do rwy kulszowej dochodzi przede wszystkim w wyniku dyskopatii kręgosłupa (a dokładniej – przepukliny dysku). Rwa kulszowa i ból lędźwi promieniujący może także wynikać z podrażnień nerwów w przebiegu niektórych chorób zakaźnych lub lokalnego stanu zapalnego.

Cechą charakterystyczną rwy kulszowej – oprócz bólu promieniującego od odcinka lędźwiowego kręgosłupa do tylnej części uda, łydki i stopy – jest silny skurcz mięśni prowadzący do wykrzywienia tułowia.

Czym się różni rwa kulszowa od udowej?

Podobną dolegliwością jest rwa udowa. W tym przypadku również mamy do czynienia z bólem kręgosłupa promieniującym do nóg, ale inne jest umiejscowienie bólu. W przebiegu rwy udowej ból pojawia się przede wszystkim w przedniej części uda, a także w łydce i stopie. 
Pacjenci często nie łączą bólu nóg z problemem części lędźwiowej .

Jak boli rwa udowa?

Przyczyną bólu promieniującego od odcinka lędźwiowego kręgosłupa do nóg może być także stenoza lędźwiowa – zwężenie kanału kręgowego w tej części ciała. W wyniku zmian zwyrodnieniowych może dochodzić do ucisku i zwężenia kanału, co z kolei powoduje ucisk na rdzeń kręgowy lub poszczególne korzenie nerwowe. Ból, którego przyczyną jest stenoza lędźwiowa, promieniuje od odcinka lędźwiowego kręgosłupa do nóg.

Jak odróżnić go od bólu towarzyszącego rwie kulszowej? Przede wszystkim ból wywołany stenozą lędźwiową nasila się podczas stania i chodzenia, natomiast ustępuje podczas przyjęcia pozycji siedzącej z tułowiem pochylonym do przodu. 

Ponadto ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg może być związany ze stanem zapalnym stawów, przede wszystkim stawu krzyżowo-biodrowego. Zapalenie tego stawu może dawać objawy podobne do rwy kulszowej, dlatego diagnostykę powinien przeprowadzić specjalista na podstawie szczegółowego wywiadu i badań obrazowych. 

Ból kręgosłupa promieniujący do pośladka

Za unerwienie pośladków odpowiadają: nerw pośladkowy górny (korzenie nerwowe L4, L5, S1) oraz nerw pośladkowy dolny (korzenie nerwowe L5, S1, S2). Tym samym wszystkie wskazane przez nas dolegliwości, które powodują ból promieniujący do nóg, mogą wywołać również ból do pośladka.

Dla przypomnienia – jest to rwa kulszowa, stenoza lędźwiowa, zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego, a czasem także rwa udowa. Istnieją jeszcze inne dolegliwości objawiające się bólem kręgosłupa lędźwiowego promieniującym do pośladka. Zaliczamy do nich przede wszystkim entezopatie, czyli zmiany chorobowe, obejmujące miejsca, w których przyczepy ścięgien łączą się z kośćmi. Zmiany te mają charakter przeciążeniowo-zwyrodnieniowy.  Przeciążenie kręgosłupa można niwelować aktywnością fizyczną, dbanie o mięśnie przykręgosłupowe, mięśnie brzucha i regularnymi wizytami u fizjoterapeutów. Nie zapominajmy o treningu kończyn dolnych i przyjmowanie prawidłowej postawy ciała.

Jak leczyć zapalenie ścięgien

Entezopatie można zaliczyć do zespołów rzekomokorzeniowych, czyli dolegliwości, które wywołują ból bardzo podobny do zespołów korzeniowych, np. rwy kulszowej. Zespoły rzekomokorzeniowe wywodzą się z więzadeł (o których już wspomnieliśmy), ścięgien oraz mięśni (podrażnienie mięśnia pośladkowego wielkiego, czworobocznego lędźwi i innych). Niestety zdarza się, że zespoły rzekomokorzeniowe występują wraz z zespołami korzeniowymi, więc nie można ich lekceważyć i należy jak najszybciej udać się do specjalisty.  

Bóle promieniujący mogą także wywoływać punkty spustowe (z ang. trigger points). Są one wyczuwalne jako niewielkie zgrubienia lub guzki mięśniowe, a wynikają przede wszystkim z przeciążenia mięśni lub urazów. 

Punkty spustowe mogą powodować ból przypominający nawet rwę kulszową a ich bolesność zazwyczaj narasta. W takim przypadku ból o dużym natężeniu nie pojawia się nagle, jak ma to miejsce w dolegliwościach obejmujących nerwy. W okolicy pośladka punkty spustowe najczęściej zlokalizowane są w mięśniu pośladkowym średnim i mięśniu gruszkowatym. Ból od lędźwi mogą także wywoływać punkty położone nad pośladkami. 

Jak leczyć bóle promieniujące od kręgosłupa i ból lędźwi?

Jeśli odczuwasz bóle promieniujące od kręgosłupa, to jak najszybciej udaj się do lekarza. Kluczowe wydaje się tutaj zdiagnozowanie przyczyn bólu i podjęcie leczenia, które zniweluje ucisk czy podrażnienie nerwów. Nieleczone nerwobóle mogą skutkować trwałym uszkodzeniem nerwów, co objawia się niedowładem lub nawet paraliżem. Do którego lekarza udać się, gdy pojawia się ból promieniujący? Poinformuje Cię o tym lekarz pierwszego kontaktu i najpewniej zaleci wizytę u neurologa, ortopedy lub lekarza rehabilitacji medycznej. Leczenie zespołów korzeniowych obejmuje zarówno farmakoterapię, jak i zabiegi fizykalne. Wśród zabiegów fizykalnych, polecanych przy dolegliwościach bólowych w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, wymienia się prądy diadynamiczne, interferencyjne i prądy TENS, ultradźwięki oraz termoterapię. 

Jak złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego

Fizjoterapeuci lub rehabilitanci często łączą tego typu zabiegi z ćwiczeniami fizycznymi, czyli kinezyterapią. Coraz większą popularność zdobywa metoda McKenziego, polecana m.in. przy rwie kulszowej. Oficjalna nazwa tej terapii brzmi Mechaniczna Diagnoza i Terapia (Mechanical Diagnosis and Therapy). Najczęściej łączy się ją z nazwiskiem twórcy, którym był Robin McKenzie. Na tą metodę składają się zarówno ćwiczenia wykonywane pod okiem terapeuty, jak i ćwiczenia domowe. W przypadku zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych konieczne może być leczenie operacyjne. 

Ból kręgosłupa lędźwiowego – zabiegi fizykoterapeutyczne

Fizykoterapia jest gałęzią fizjoterapii, wykorzystującą bodźce mechaniczne, elektryczne czy termiczne w leczenia bólu i jego przyczyn. Znaczenie fizykoterapii w przypadku bólu kręgosłupa obejmuje zarówno leczenie objawowe dolegliwości, jak również ich profilaktykę i diagnozowanie.

Wibroterapia w leczeniu i profilaktyce nerwobólów

Jedną z fizykalnych metod leczenia bólu kręgosłupa i pochodzącego od kręgosłupa jest wibroterapia. W jej przypadku bodźcem leczniczym są wibracje, które docierają m.in. do nerwów i  blokują wysyłanie informacji o bólu. Działanie to opisuje tzw. bramkowa teoria bólu (z ang. gate control theory).

Ważnym aspektem jest również, to że Wibroterapia, działa nie tylko przeciwbólowo, ale również zmniejsza napięcie mięśniowe oraz wzmacnia mięśnie odcinku lędźwiowym kręgosłupa . W związku z tym, pozwala ona na wzmocnienie tzw. gorsetu mięśniowego, który odpowiada za stabilizację kręgosłupa. Przyczyną wielu zmian zwyrodnieniowych są przeciążenia oraz osłabienie mięśni tzw. gorsetu mięśniowego. Równie ważnym efektem zabiegów wibroterapii jest przyspieszenie krążenia krwi i limfy, co pozytywnie wpływa na procesy regeneracji. Wibroterapia skutecznie ogranicza dolegliwości jakie wywołuje ból lędźwi. Po zabiegu pacjent czuje lekkość mięśni i dolegliwości bólowe mijają i leki przeciwbólowe są już niepotrzebne.

Wibroterapia na ból pleców

Wypróbuj działanie wibroterapii na ból kręgosłupa i pleców. Przekonaj się o skuteczności.

W zależności od danej dolegliwości czy choroby, polecana jest wibroterapia miejscowa lub ogólna (całego ciała). Dlatego polskie urządzenie Vitberg RS łączy obie te metody wibracji. Ważne jest aby każdy ból promieniujący był konsultowany z lekarzem lub fizjoterapeutą. Korzyścią wibroterapii z wykorzystaniem urządzenia Vitberg RS jest możliwość korzystania z niego w domu. Wiąże się to z wysokim komfortem i wygodą użytkowania przez pacjenta. Sprawdź jak poradzić sobie z bólem kolana.

Dbajmy o swoje plecy i pamiętajmy, że długotrwałe przebywanie w nieodpowiedniej pozycji ,podnoszenie ciężkich przedmiotów przy braku stabilności kręgosłupa dolnej części pleców może uszkodzić odcinek lędźwiowy kręgosłupa dlatego warto wprowadzić leczenie zachowawcze i regularne korzystanie z wibroterapii.

Źródła:

1. Dobrogowski J, Zajączkowska R., Dutka J., Wordliczek J., Patofizjologia i klasyfikacja bólu, Pol. Przegl. Neurol 2011;7(1):20-30.

2. Sipko T., .  Janicki K., Barczyk K. ., Demczuk-Włodarczyk E., Objawy rzekomokorzeniowe u pacjentów z chorobą dyskową kręgosłupa lędźwiowego, Ortopedia, traumatologia, rehabilitacja 2006; 6(6); Vol. 8, 663-671.

3. Krawczyk-Wasielewska A. . Skuteczność wybranych algorytmów postępowania fizjoterapeutycznego w leczeniu objawowym przewlekłych zespołów bólowych dolnego odcinka kręgosłupa z promieniowaniem do kończyny dolnej. (rozprawa doktorska, 2013) https://www.wbc.poznan.pl/publication/400276 [dostęp 21.11.19] 

4. Mrozek P. (2010), Ocena wyników leczenia dolegliwości bólowych kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym masażem wibroakustycznym, Uniwersytet Medyczny w Łodzi